آدم ربایی در ایران
بع انتقال یک شخص بدمن رضایت او از محلی به محل دیگر به وسیله زور یا تهدید یا فریفتن آدم ربایی گفته می شود آدم ربایی
به معنای سلب آزادی تن است .بنابراین ابتدا باید معنای ازادی تن را دانست که چنین بیان شده است :
آزادی بدنی بر فرد بطوری که بتواند از هر نقطه کشور به نقطه دیگر آن مسافرت نموده یا نقل مکان دهد یا از کشور خود خارج شده و به آن مراجعت نماید و از توقیف بدون جهت محفوظ و مصون باشد نتیجه این آزادی لغو بردگی، منع توقیف و حبس بدون مجوز اشخاص است.
پس آدم ربایی به معنای سلب آزادی تن دیگری بدون رضایت او و با قصد نامشروع از راه جابجایی از محلی به محل دیگر می‌باشد.
سابقه تخفیفی جرم ادم ربایی
در مواد ۲۰۲ و ۲۰۳ قانون مجازات عمومی منسوخ مطرح گردید متعاقب آن ماده واحده طرح قانون مربوط به تشدید مجازات رانندگان متخلف در سال ۱۳۳۵ به تصویب رسید در سال ۱۳۵۳ بالغو مواد ۲۰۲ و ۲۰۳ ق، م. ۴، قانون تشدید مجازات ربایندگان اشخاص وضع شد که بموجب ماده ۱۲ این قانون مواد ۲۰۲ و ۲۰۳ لغو می‌شود و در حال حاضر با تصویب ماده ۶۲۱ ق. م. ۱٫ باید قانون تحدید مجازات ربایندگان اشخاص را بدلیل دامنه شمول ماده ۶۲۱ ملغی بدانیم و اداره حقوقی قوه قضائیه طبق نظریه ۱۲۰۸/۷- ۱۴/۵/۱۳۷۶ معتقد به منسوخ بودن آن قانون دارد.
جرم ادم ربایی از دیدگاه فقهی
آدم ربایی جرمی است که از گذشته‌های دور وجود داشته و قانونگذار اسلامی نیز در مورد آن سکوت نکرده و احکامی را در مورد بودن انسان بیان کرده است عده‌ای هم کوشیده‌اند آن را تحت عناوین عام تعزیر است و افساد فی‌الارض قرار دهند. عنوان آدم ربایی یکی از مصادیق خاص افساد فی‌الارض است.
شیخ طوسی در کتاب النهایه ص ۱۰۲ می‌فرماید:
هر کسی انسان آزادی را برباید و بفروشد باید دست‌اش قطع شود زیرا چنین شخصی مفسد فی‌الارض است پس آدم ربایی در تقسیم بندی جرایم از نظر فقهی جزء جرایم تعزیری می‌باشد زیرا جرایم حدّی محصور بوده و آدم ربایی جزء موارد احصاء شده نیست بنابراین احکام عمومی جرم آدم ربایی همان احکام عمومی بقیه جرایم است اطلاق ماده ۶۲۱ ق. م. ۱ اقتضاء می‌کند که شامل مجنی علیه دیوانه و عاقل بشود و تفاوتی از این جهت نباشد اما در نوشته‌های فقهی آمده چنانچه مجنی علیه دیوانه باشد و ربوده شود حکم سرقت بر او بار می‌شود.
عنصر مادی
موضوع جرم آدم ربایی ساده: انسان زنده که حداقل ۱۵ سال داشته باشد و در غیر این صورت ممکن است مشمول آدم ربایی مشدد و یا دزدیدن طفل تازه متولد شده یا مخفی کردن اموات قرار گیرد.
رفتار مجرمانه: انتقال جسم مجنی علیه از محلی به محل دیگر با زور و تهدید و حیله بطوری که مجنی علیه اراده‌ای از خود نداشته باشد.
مرتکب و شکل ارتکاب: هر کسی می‌تواند باشد که به صورت مباشرت یا مداخله و غیر مستقیم قابل تحقق است که بحث مباشرت شرکت و معاونت پیش می‌آید.
طبق ماده ۶۲۱ در جرم آدم ربایی ساده مجازات آن حبس از ۵ الی ۱۵ سال و در صورتیکه سن مجنی علیه کمتر از ۱۵ سال یا ربودن با وسیله نقلیه باشد یا به مجنی علیه آسیب جسمی یا حیثیتی وارد شود مرتکب به حداکثر مجازات یعنی ۱۵ سال حبس محکوم خواهد شد و در صورت ارتکاب جرایم دیگر به مجازات آن جرم نیز محکوم می‌گردد
عدم رضایت مجنی علیه شرط لازم است و بدون آن جرم محقق نمی‌شود.
نتیجه مجرمانه: درست است در ماده ۶۲۱ ق. م. ۱٫ از نتیجه حرفی به میان نیامده ولی آدم ربایی از جرایم مقید می‌باشد و نتیجه هم سلب آزادی از فرد ربوده شده می‌باشد.
عنصر معنوی
سوء نیت عام: مرتکب علاوه بر علم به موضوع جرم و وصف آن یعنی انسان زنده باید در انجام عمل عامل هم باشد و علم و آگاهی مرتکب به عدم رضایت بزه دیده شرط نیست این جرم مطلق است و نیازی به سوء نیت خاص ندارد و مفروض است پس ربودن انسان زنده که در حال خواب یا بیهوشی است مشمول این حکم می‌باشد.
انگیزه مرتکب: علی الاصول مقنن انگیزه را به عنوان یکی از اجزاء تشکیل دهنده عنصر روانی جرایم بشمار نمی‌آورد و داشتن انگیزه شرافتمندانه در جرایم تعزیری و بازدارنده از جهات مخففه محسوب می‌شود با این وجود انگیزه یکی از اجزاء عنصر معنوی جرم آدم ربایی به شمار می‌آید هر چند مقنن در ماده ۶۲۱(قانون مجازات اسلامی) واژه قصد را بکار برده است ولی این واژه دلالت برانگیزه می‌کند و دلالت بر سوء نیت خاص ندارد و فرد آدم ربا باید عمد در ربودن فرد داشته باشد و با توجه به اینکه نتیجه جرم آدم ربایی از عمل مرتکب منفک نیست بنابراین سوء نیت خاص در سوء نیت عام مرتکب مستتر است و کسی که قصد ربودن کسی را دارد در ضمن قصد سلب آزادی او را نیز دارد.
عنصر قانونی
عنصر قانونی جرم ماده ۶۲۱ قانون مجازات اسلامی می‌باشد.
علل تشدید مجازات آدم ربایی
سن مجنی علیه کمتر از ۱۵ سال تمام باشد
ربودن با وسیله نقلیه باشد. وسیله نقلیه منصرف به وسیله نقلیه موتوری است اما اطلاق آن در اینجا شامل وسیله نقلیه غیر موتوری مانند دوچرخه هم می‌شود و علت مشدد بودن هم چون باعث تسهیل در ارتکاب جرم و باعث رعب و وحشت و امکان فرار مجنی علیه هم کمتر می‌شود
رساندن آسیب جسمی به مجنی علیه. اگر چه ظهور در آسیب جسمی دارد اما ظاهراً شامل آسیب‌های روحی و روانی هم می‌شود
رساندن آسیب حیثیتی به مجنی علیه. در صورتیکه بزه دیده مۆنث یا پسر بچه زیبا باشد مفروض گرفته می‌شود در غیر این صورت باید از طرف مجنی علیه ثابت شود.
صور خاص ادم ربایی
ربودن طفل تازه متولد شده ماده ۶۳۱ ق. م. ۱٫
مخفی کردن اموات ماده ۶۳۵
مخفی کردن مجرم
ربودن اتباع ایرانی: قانون تشدید مقابله با اقدامات تروریستی دولت آمریکا مصوب ۱۰/۸/۱۳۶۸[۱۰]
مختصات جرم آدم ربایی
از جرایم آنی بشمار می‌رود.
مقیّد به نتیجه می‌باشد
از جرایم غیر قابل گذشت می‌باشد
طبق بند ۲ ماده ۳۰ ق. م. ۱ مجازات این جرم غیر قابل تعلیق می‌باشد.
مجازات جرم ادم ربایی
طبق ماده ۶۲۱ در جرم آدم ربایی ساده مجازات آن حبس از ۵ الی ۱۵ سال و در صورتیکه سن مجنی علیه کمتر از ۱۵ سال یا ربودن با وسیله نقلیه باشد یا به مجنی علیه آسیب جسمی یا حیثیتی وارد شود مرتکب به حداکثر مجازات یعنی ۱۵ سال حبس محکوم خواهد شد و در صورت ارتکاب جرایم دیگر به مجازات آن جرم نیز محکوم می‌گردد.
فرق بازاشت غیر قانونی با آدم ربایی
فاعل این جرم مقامات قضایی و مأموران ذی صلاح هستند اما آدم ربایی توسط افراد عادی صورت می‌گیرد
این جرم از طریق صدور دستور و قرار است ولی آن از طریق انجام فعل مادی ربودن
دستور بازداشت ممکن است منتهی یا بازداشت نشود مثلاً متهم در دسترسی نباشد یا وثیقه بدهد ولی آدم ربایی اینطوری نیست
آدم ربایی بصورت مخفیانه انجام می‌شود ولی بازداشت بصورت اداری و علنی.
