جایگاه ارزشمند خانواده به عنوان اصلی ترین نهاد اجتماعی ازگذشته و قرون قدیم و جدید همواره والا و ممتاز بوده و در مکاتب حقوق ی به مفهوم عام و درجوامع امروزی به مفهوم خاص حقوق خانواده قسمت مهمی را به خود اختصاص داده است.اهمیت خانواده در مباحثات مستمر تاریخ ملل به حدی بوده است که هیچ یک از مکاتب سیاسی اجتماعی و فلسفی از پرداختن به آن بی نیاز نبوده اند و به خانواده وتنظیم روابط آن به عنوان نخستین سلول تشکیل دهنده اجتماع توجه ویژه کرده اند. حقوق خانواده دراسلام وحقوق ایران بخش مهمی از احکام را به خود اختصاص داده است ودردهه های اخیر تغییرات عمده تقنینی در این حقوق اعمال شده است .درقانون مدنی ایران درکلیه مباحث مربوط به حقوق خانواده از قبیل نکاح و طلاق از نظریه مشهور فقهای شیعه پیروی شده است. درحقوق فعلی ایران حمایتهای قانون ی زیادی از نهاد خانواده بعمل میاید مثلا دراصل۲۱ قانون اساسی تشکیل دادگاه های صالح برای حفظ کیان خانواده پیش بینی شده و قوانین مربوط به خانواده و دادگاه های خانواده و قانون مدنی هرکدام جداگانه به تبیین امور مربوط به خانواده و ویژگی های آن پرداخته اند و وظایف زوجین را در قبال هم توضیح داده اند.خانواده به لحلظ عرفی و حقوق ی پس از ازدواج بین زن و مرد شکل می گیرد و طبق قانون مدنی ایران ازدواج اعم از دایم و منقطع می باشد. نهاد نکاح از تاسیسات حقوق ی خاصی مانند خواستگاری- مهریه -نفقه –حضانت ولایت پدری وسایر موارد برخوردارمی باشد که ذیلا به ترتیب اهمیت مختصرا آنها را توضیح می دهیم.
مهریه:یکی از منابع مالی پیش بینی شده برای زنان هنگام ازدواج پرداخت مهریه است که موقع خواستگاری مبلغ آن از طرف بزرگان و خانواده پسر و دختر تعیین می گردد و درماده ۱۰۸۰ قانون مدنی توافق مالی فی مابین زن و مرد به هنگام نکاح می باشد
.شرایط مهر:
۱- مالیت داشته باشد و قابل داد و ستد باشد مانند زمین وجه نقد اتومبیل گندم و محصولات کشاورزی و باغی۲- قابل تملک ونقل و انتقال باشد بنابراین اموال عمومی و اوقافی را نمی توان مهر قرارداد .۳- معلوم و معین باشد یعنی مجهول و نامعین نباشد.۴- قابلیت تسلیم داشته باشد یعنی امکان تحویل مهر توسط مرد وجود داشته باشد پس جواهر غرق شده در دریا امکان ندارد به عنوان مهریه زن تعیین شود.
نفقه – تامین هزینه زن
ماده۱۱۰۶قانون مدنی مقررداشته است”درعقد دایم نفقه زن به عهده شوهر است”نفقه در اصطلاح حقوق ی پرداخت کلیه هزینه های زن و خانواده میباشد که توسط مرد پرداخت میشود و زن از این نظر هیچ گونه مسئولیتی ندارد حتی اگر زن دارای ثروت زیادی هم باشد باز تامین کلیه هزینه ها ی وی و پرداخت مخارج زندگی به عهده مرد می باشد و طبق ماده۱۱۰۷قانون مدنی “نفقه عبارت است ازمسکن و البسه و غذا اثاث البیت که به طور متعارف با وضعیت زن متناسب باشد و خادم درصورت عادت زن به داشتن خادم یا احتیاج او به واسطه مرض یا نقصان اعضاء”
طلاق
برای اخذ طلاق سه روش وجود دارد که :۱- زوج اقدام به طلاق نماید .۲- زوجه اقدام به طلاق نماید.۳- هردو ( زوج و زوجه ) برای اخد طلاق توافق نمایند.که برهرکدام از این سه گونه دادخواست حقوق ی خاصی تعلق میگیرد
