?مال منقول:
✅مال منقول دو قسم است:
۱- اشیاء منقول
۲- حقوق منقول
?اشیاء منقول: هر شیء که بشود بدون ضرر جابجا کرد منقول محسوب می شود . اشیاء منقول در ماده ۱۹ آمده است.
?ماده ۱۹- اشیائی که نقل آن از محلی به محلی دیگر ممکن باشد بدون این که به خود یا محل آن خرابی وارد آید منقول است.
حقوق منقول دو قسم است :
۱⃣ حقوق عینی منقول
۲⃣ حقوق دینی منقول
? حقوق عینی منقول: هر حق عینی که روی مال منقول است، منقول حکمی گویند .
⬅️ مثال : حق انتفاع از ماشین
✳️ نکته: هر حقی را که روی مال منقول است، منقول حکمی یا در حکم منقول گویند و هر حقی را که روی مال غیر منقول است، غیر منقول تبعی گویند.
? حقوق دینی منقول: (ماده ۲۰) طبق ماده ۲۰ کلیه ی دیون از حیث صلاحیت محاکم در حکم منقول است.
? ماده ۲۰ – کلیه دیون از قبیل قرض و ثمن مبیع و مال الاجهاره عین مستأجر ه از حیث صلاحیت محاکم در حکم منقول است ولو اینکه مبیع یا عین مستأجره از اموال غیر منقوله باشد.
? ایراد ماده:
دیون از هر جهت در حکم منقول اند یا منقول حکمی اند نه فقط از جهت صلاحیت. (زیرنویس ۱ ماده ۲۰)
✳️ نکته: ماده ۲۰ گفته کلیه ی دیون اما نه کلیه ی دیون چون چهار تا دین داریم که غیر منقول تبعی اند (غیر منقول):
۱⃣ تعهد (دین) به انتقال مال غیر منقول: کسی خانه ای دارد تعهد می کند خانه را به دیگری منتقل کند که با این که دین (تعهد) است اما غیر منقول تبعی است.
✳️ نکته: قول نامه، تعهد به انتقال است طبق نظر دکتر کاتوزیان.
۲⃣ تعهد به تسلیم مال غیر منقول: انتقال یک عمل حقوقی است اما تسلیم یک عمل مادی است.
⬅️ مثال: (الف) خانه خود را به (ب) می فروشد حال باید خانه را (الف) به (ب) تسلیم کند که تعهد به تسلیم مال غیر منقول، غیر منقول تبعی است.
۳⃣ تعهد به جبران خسارات وارده بر مال غیر منقول: مثلاً کسی باغی در نوراباد دارد و دیگری به باغ او خسارت زده که حالا تعهد دارد خسارات را جبران کند. کدام دادگاه می تواند راحت تر کارشناس بفرستد تا خسارت را تعیین کند؟ دادگاه شیراز، پس غیر منقول است.(یعنی دادگاه محل وقوع مال غیر منقول صالح است)
۴⃣ تعهد به دادن اجرت المثل مال غیر منقول: که این هم مانند خسارت است یعنی باید کارشناس تعیین کند. کدام دادگاه باید کارشناس بفرستد؟ دادگاه محل وقوع مال غیر منقول.
?اصطلاح اجرت المسمی: اجرتی که در قرارداد میزان آن تعیین شده مانند مال الاجاره یا اجاره بها.
اجرت المسمی مال غیر منقول منقول است بنابراین می شود منقول حکمی.
یعنی قرارداد را هر جا ببریم دادگاه اقامتگاه خوانده صالح است.
پس با اینکه راجع به مال غیر منقول است اما اجرت المسمی منقول حکمی است.
? اجرت المثل: جایی که قرارداد نیست. کسی از مال دیگری استفاده کرده بدون قرارداد که ممکن است با اجازه باشد یا نه.
که حالا باید اجرت المثل بدهد که باید کارشناس تعیین کند.
مانند خسارت است. پس اجرت المثل مال غیر منقول غیر منقول است که می شود غیر منقول تبعی.
⬅️ مثال:
(الف) خانه (ب) را غصب می کند که آنرا بعد از یک ماه بیرون می اندازیم.
حال باید اجرت المثل یک ماه را حساب کنیم، که باید کارشناس حساب کند.
پس دادگاه محل وقوع مال صالح است. اجرت المسمایی منقول است که پول یا مال منقول باشد.
✳️ نکته: بین اموال منقول و غیر منقول اصل این است که مال منقول است.
یعنی غیر منقول جنبه ی استثنائی دارد. پس اگر شک کنیم که مالی منقول است یا غیر منقول باید منقول محسوب کرد.
حق سرقفلی یک حق معنوی است اما غیر منقول است (غیر منقول تبعی).
