بررسی ازدواج موقت
چکیده:
در این نوشتار، به دو مسئله مهم درباره ازدواج موقت مىپردازیم: نخست چیستى و ماهیت این نوع پیوند زناشویى را بررسى مىکنیم و سپس ضرورتهاى آن را یادآور مىشویم. چیستى و چرایى عقد متعه یا همان ازدواج موقت را از چند منظر مىتوان بررسى کرد؛ از چشماندازهاى جامعه شناختى گرفته تا نگاه شریعتمدارانه. اما در این مختصر، کوشیدهایم بیشتر از زوایاى شرعى و اجتماعى به این مسئله بنگریم. به هر روى، در بخش نخست درباره ماهیت شرعى و آثار اجتماعى ازدواج موقت سخن خواهیم گفت و سپس درباره ضرورتهاى روانشناختى و اجتماعى آن بحث مىکنیم.محور بحث، آیه ۲۴ سوره نساء است که فقها و مفسرین شیعه، علاوه بر روایات معصومین(ع) به این آیه برای جواز ازدواج موقت استناد کرده اند در حالی که مفسرین و فقهای اهل سنت مخالف آنند. یکی از مهم ترین دلیل مخالفت اهل سنت، روایتی است که از عمر خلیفه دوم نقل شده که وی در دوران زمامداری خویش ازدواج موقت را حرام اعلام کرد. نویسنده مقاله معتقد است که علی رغم مشروعیت ازدواج موقت در میان شیعیان هنوز مقبولیت اجتماعی برای آن پیدا نشده است.
مقدمه:
یکی از مسائل بحث برانگیز میان شیعه و اهل سنت، مساله ازدواج موقت است که در آموزه های دینی از آن به متعه و در عرف عامیانه به صیغه از آن نام می برند. وجود پاره ای خصوصیات در این نوع عقد ازدواج باعث شده است تا به این موضوع با حساسیت ویژه ای نگاه شود. در این که این نوع ازدواج در زمان رسول الله مشروعیت داشت و این مشروعیت تا زمان خلیفه دوم ادامه و در زمان ایشان و با دستور عمر خلیفه دوم، منع و یا حرام گردید اختلافی نیست. اهل سنت می پذیرند که با این نوع ازدواج در زمان خلافت عمر و به دستور ایشان مخالفت شد. جالب این نکته است که دستور مخالفت عمر با متعه، گاه با لفظ منع از این کار و گاه با لفظ نهی از آن صادر شده است که می تواند موجب ارائه تحیل متفاوتی باشد. چرا که لفظ منع می تواند ناظر به شرایط خاص آن زمان و برای مدت محدودی باشد. برخلاف دیدگاه اهل سنت، اهل بیت(ع) و علمای امامیه با روش خاص استدلالی خود، بر جواز و حلیّت این مسأله پای فشرده و حتی در این زمینه بر خلاف بسیاری از مسائل قائل به تقیه نشدند. حساسیت موضوع باعث شده تا نظرگاه های متفاوتی در این زمینه ارائه شود، به طوری که دائره المعارف قرآنی لایدن هلند، که در سال ۲۰۰۶ م در پنج جلد و حاوی حدود۶۸۳ عنوان مقاله روانه بازار علم و دانش شد، مقاله «ازدواج موقت»، به قلم: شهلا حائری را به چاپ رساند. وجود برخی نقطه نظرات خاص نسبت به این موضوع باعث شد تا ابتدا ترجمه مقاله و سپس نقد آن به جامعه علمی عرضه گردد.
